Tarihsel Kimliği İle Deniz Kenti İzmir ve Denizel Yapılaşma
Burak Acar
Gemi Mühendisleri Odası
İzmir kenti, tarihsel kimliği ile bir liman kenti olmanın yanında denizci bir kent olma
özelliğini de taşımaktadır. Birkaç nesil öncesine kadar İzmir kayıkları, balıkçı takaları ve
limana gelen yük ve yolcu gemileri ile büyük bir hareketlilik ve canlılık yaşayan İzmir
Körfezi, son yıllarda, birkaç adet körfez vapuru, alargada bekleyen birkaç tane yük gemisinin
dışında hiçbir hareketlilik yaşamamaktadır. Tüm sahil şeridinin beton yapılaşmaya açılması
ve balıkçı barınaklarının, çekek yerlerinin, rıhtım ve iskelelerin de kaldırılmasıyla şehrin
denize açılacağı noktalar bir bir kapatılmış ve denizle bütünleşmek sadece sahilde yürüyüş
yapmaya indirgenmiştir. Kentlinin denize sandalını, teknesini, yelkenlisini indireceği; indirse
bile bağlayacağı yer kalmamıştır. Oysa dünya genelinde, benzer coğrafyaya sahip denizci
kentlerde yelkenlileri, yatları, mega yatları, marinaları, su sporları merkezleri ve deniz
müzeleri gibi sosyal tesisleriyle denizle bütünleşen kent ve kentle de bütünleşen deniz
kompozisyonları görülmektedir.
Tarihsel süreç içerisinde denizciliklerini geliştiren ülkelerin, dünyada öncü ülkeler oldukları
görülmektedir. Eski zamanlarda denizcilikte ileri gitmek, ticaretin yanı sıra savaşlarda
hâkimiyet sağlayan kuvvetli donanmalar sayesinde gerçekleşmekteydi. Günümüzde savaşların
yerini artık küreselleşen dünya ticaretinde rekabet gücünü elinde bulundurabilmek almış
bulunmaktadır. Bununla birlikte bacasız sanayi olarak da adlandırılan turizm; ülkeler için çok
önemli bir gelir kapısı haline gelmiştir. Dünya üzerinde ticarî yüklerin yaklaşık % 90’ı deniz
yolu ile taşınmaktadır ve bu ticaret doğal olarak, gemilerin yanaşma ve yük elleçleme
işlemlerini gerçekleştirdikleri yerler olan limanların önemini artırmaktadır. Dolayısıyla
imanlar, ülkelerin dünyaya açılma kapıları olup stratejik öneme sahip tesisleridir. Turizmin
doğaya en saygılı, beton yapılaşmaya gerek duymaksızın, doğal güzelliklerin korunduğu
türlerinin başında gelen deniz turizminde ise, marinalar, kruvaziyer gemi limanları ve tekne
bağlama iskeleleri önem kazanmaktadır.