Ulaşım Sempozyumunun Düşündürdükleriyle Bir Kente – İzmir’e Bakmak
Hilmi Evren Erdin
Şehir Plancıları Odası
Son dönemde ülkemizde gerçekleştirilen ve ön plana çıkarılan ulusal, bölgesel ve kentsel
ölçekteki farklı altyapı projeleri, mekansal, ekonomik ve sosyal anlamda değişim ve dönüşüm
stratejisinin bir parçası olarak gündemde kendine yer edinmektedir. Özellikle altyapı projeleri
içerisinde önemli bir yere sahip olan ulaşım projeleri, kentlerin arazi kullanımları, yoğunluk
dağılımları ve imar planları üzerindeki etkileri, kentsel ve siyasal rant yaratma güçleri
çerçevesinde siyasi iktidarlar tarafından sürekli gündeme getirilmekte ve kamuoyunda,
meslek odaları ve akademik camiada kendine önemli bir tartışma platformu bulmaktadır.
Bunun bir yansıması olarak hem söz konusu ulaşım politika, strateji, planlama ve projelerinin
hem de kent planlama mesleğinin bu mevcut süreçteki rolünün tartışılması amacıyla TMMOB
Şehir Plancıları Odası İzmir Şubesi tarafından 2013 yılının Mayıs ayında İzmir’de “Kentsel
Ulaşım Planlaması, Politikaları ve Deneyimleri” konulu Ulaşım Sempozyumu düzenlenmiştir.
Sempozyum’da gündeme getirilen konular, sorunlar ve yapılan tartışmalar genel olarak,
kentlerimizde noktasal olarak geliştirilen ulaşım projelerinin ulaşım sisteminin işleyişinde ve
altyapısında çeşitli sorunların ortaya çıkmasına yol açtığı, ulaşım projelerinin ihtiyaçtan öte
siyasi bir rant aracı olarak ön plana çıkarıldığı, özellikle 2000 sonrası değişen yasal ve
yönetsel yapıya bağlı olarak kent ve ulaşım planlaması çalışmalarının içeriğinin ve boyutunun
değiştiği ve bu çerçevede ulaşım proje ve yatırımlarının bırakın imar planlarını, ulaşım ana
planları ile de eşgüdüm ve bir bütünsellik içerisinde ele alınamadığı, kentiçi ulaşımda politika,
karar, strateji üretmede ve uygulamada karmaşık bir yapının söz konusu olduğu, ulaşım
planlarının hazırlanmasında otomobil odaklı bireysel yaklaşımlara yer verildiği, toplu taşıma
sistemleri ile ulaşıma öncelik veren yaklaşımların, politikaların ve uygulamaların sınırlı
olduğu çevresinde toplanmıştır. Sempozyumun sonuç bildirgesinde ulaşım planlaması
çalışmalarının nitelikleri, ihtiyaç duyulan teknik, yasal ve yönetsel düzenlemeler, ulaşım
planlarının kentlerin gelişimi ve imar planları ile olan ilişkisi ve Şehir ve Bölge Planlama
meslek eğitimi çerçevesinde çözüm önerileri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Sonuç olarak
sempozyum, ulaşım planlamasının kent planlama disiplini içinde ne kadar önemli bir yere
sahip olduğunu ve karşılıklı ilişkisinin yanı sıra özellikle İstanbul, İzmir gibi kentlerimizin
gündeminde önemli yer tutan ve bir çözümden çok bir sorun niteliği taşıyan
noktasal ölçekteki ulaşım projelerinin kentlerin mevcut ve gelecek öngörüleri ile yani nazım
imar planları ve ulaşım ana planları ile ne ölçüde örtüştüğünün ve gerekliliklerinin rasyonel
bir çerçevede ele alınması ve tartışılması gerektiğini de ortaya koymuştur.
Bu çerçeveden ve sempozyumun düşündürdüklerinden hareketle bu çalışmanın, İzmir için
ortaya konan ve kent gündeminde önemli yer işgal eden ulaşım plan ve projelerini, kentin
gereksinimlerinin karşılanmasındaki ve ulaşım sisteminin eksiklerinin giderilmesindeki
rolünü, kente sağlayacağı mekânsal, ekonomik ve sosyal olanaklar ve riskler çerçevesinde ele
alması hedeflenmektedir. Bu kapsamda İzmir için merkezi yönetim tarafından öne sürülen
ulaşım projelerinin yerel yönetimin ulaşım planlaması ve kent planlaması süreci içerisinde
nasıl yer aldığı ve nasıl bir ilişki içerisinde olduğu üzerinde durulacaktır. İzmir özelinde bu
projeler üzerinden yürütülecek tartışmanın Ulaşım Sempozyumu’nun kazanımları ve çıktıları
çerçevesinde geliştirilecek öneri ve alternatifleri ortaya koyması ve tartışmaya açması bu
çalışmanın beklenen sonuçlarındandır. Ayrıca ulaşım projeleri penceresinden İzmir kentine
yapılan bu bakışın, merkezi ve yerel yönetimlerin hem mekansal hem de yönetsel boyuttaki
yaklaşımlarını ortaya koyması açısından da önemli bir yeri bulunmaktadır.