İzmir İçin Ekolojik Açıdan Sürdürülebilir Bir Kent Gelişim Senaryosu
Çiğdem Coşkun Hepcan, Merve Özeren, Şerif Hepcan
Peyzaj Mimarları Odası
Hızlı ve plansız kentleşme nedeniyle doğal ekosistemlerin, yerini kentsel yerleşimlere
bıraktığı günümüzde kentlilerin doğadan uzak kalması ve daha da önemlisi mevcut kentsel
yeşil alanların ekolojik, sosyal ve ekonomik işlevlerinden yeterince yararlanamamaları söz
konusu olmaktadır (Li et al., 2005).
Kızlı kentleşmenin neden olduğu sorunlar nedeniyle bir çok ülke ekolojik açıdan
sürdürülebilir kentler oluşturmak, mevcut kentleri ekolojik kaygılar ile yeniden
şekillendirmek üzerine çalışmalar yapmaktadır. Akıllı gelişim (Smart Growth) projeleri ve
uygulamaları bunlardan biridir.
Akıllı gelişim temelde farklı kullanım tiplerini bir arada içeren kompakt bir kentsel gelişimi,
kentsel yeşil alanların ve kent içinde yaya ağırlıklı mekanların arttırılmasını, tarım alanlarının,
doğal alanların, ekolojik açıdan önemli alanların, su kaynaklarının korunmasını ve bu sayede
kentin ekolojik yapısının korunmasını ve iyileştirilmesini, daha yaşanabilir ve sağlıklı
kentlerin oluşturulmasını amaçlamaktadır (EPA, 2013).
Bu bağlamda örneğin Maryland (ABD) Planlama Müdürlüğü (MDP) tarafından kentin akıllı
ve sürdürülebilir gelişimini yönlendirmek hedefi ile akıllı gelişim modeli benimsenmiştir.
Maryland’in doğal kaynakları ve doğal – kültürel mirasını korumak, planlamaya yönelik veri
ve analiz üretmek, halkın ve hükümetin akıllı gelişim senaryolarını desteklemesini sağlamak
amacıyla yasal – yönetsel çalışmalar ile planlama ve tasarıma yönelik öneriler hayata
geçirilmiştir. 2009 yılında kentin akıllı ve yeşil gelişimine yönelik stratejilerin ve
düzenlemelerin ortaya koyulduğu bir dizi yasal düzenleme yürürlüğe girmiştir (MDP, 2013).
Maryland’da akıllı gelişim üzerine yapılan çalışmalar yalnız yasal – yönetsel boyutta
kalmayıp planlama, tasarım ve yönetim aşamaları da hayata geçmiştir. Bu kapsamda halen
sürmekte olan ve gelecekte de nicel olarak artması planlanan projeler mevcuttur (Downtown
Baltimore’s Westside, 2013).
New Jersey’de (ABD) benzer şekilde, çevresel ve tarihi değerlerin korunmasının
sağlanmasının yanı sıra yaşam kalitesinin artırılması ve sürdürülebilir ekonomik fırsatlar
yaratılması amacıyla akıllı gelişim ilkelerini uygulamaktadır. Trafik, eğitim, çevre, iskân, açık
alanlar, ekonomik gelişim, kentin canlandırılması konularında söz konusu gelişim modelini
kullanmaktadır (State of New Jersey Department of State, 2013).