YAS Aramalarında ve Büyük Yapılarda Jeofizik Rezistivite Çalışmaları
Adem Sömer
Jeofizik Mühendisleri Odası
Özdirenç (Rezistivite) yöntemi, arama jeofiziğinde kullanılan başlıca jeofizik yöntemlerindendir.
Bu yöntemde amaç, yer altı yapısını, yapıların özdirenç farklılığına göre ortaya çıkarmaktır.
Uygulanışının kolay olması, ölçü aletinin basit olması ve yöntemin etkili sonuçlar vermesinden
dolayı günümüze kadar kullanılan en yaygın jeofizik yöntemlerinden biri olmuştur. Yöntem;
gelişen veri toplama ve değerlendirme aşamaları ile günümüzde yeraltının iki ve üç boyuttaki
özdirenç dağılımını gerçeğe çok yakın verebilmesi sebebiyle maden, mineral, jeotermal enerji
kaynağı ve petrol aramaları ile hidrojeoloji ve mühendislik jeolojisi problemlerinin çözümünde
kullanılmaktadır. Özellikle 1980 yılından sonra, arkeolojik yapıların aranmasında da kullanılan
en etkili jeofizik yöntemlerdendir. Son yıllarda adli konularda da özdirenç rezistivite
kullanılmaya başlanmıştır.
Son yıllarda, kuyu açılmasındaki artış ile kuyularda yapılan aşırı çekim ve yağış miktarlarındaki
düşüşler nedeniyle yeraltı suları hızla azalmaktadır. Yeraltı su kaynaklarının araştırılması,
bulunması ve onu yeryüzüne çıkarılmasının önemi bu nedenle artmaktadır. Artan sondaj
maliyetleri ve kuru çıkan kuyunun getirdiği maliyet göz önüne alındığında, jeofizik etütlerin YAS
çalışmalarındaki önemi ortaya çıkmaktadır.
Baraj, gölet, köprü, viyadük, tünel, santral, liman ve yol güzergahlarının belirlenmesi gibi
mühendislik çalışmalarında, zemin yapısının daha iyi belirlenmesi için bu çalışmalar
yapılmaktadır.
Görünür özdirenç, yer içindeki jeolojik yapıya, bu yapının özdirencine ve kullanılan elektrot
dizilimine bağlıdır. Kayaç ve minerallerin özdirenç değerleri çok farklı bir yelpazede değişim
gösterirler. Saturasyon, geçirgenlik, gözeneklilik, gözenek sıvısının cinsi, formasyon faktörü,
kayacın cinsi, tane cinsi ve dağılım geometrisi ve vd. gibi etkiler kayaç ve mineral özdirenç
değerleri üzerinde etkili olur.