Dünyanın Gelişen Hidrokarbon Bölgeleri: Doğu Akdeniz ve Karadeniz Alanları
Mustafa Ergün
Jeofizik Mühendisleri Odası
Doğu Akdeniz’in yakınsayan levha kenarları, okyanusal kabuktan okyanus kapanışlarının
uzun tarihi ile yay sistemlerinin birleşmesinden geçerek kıtasal kara parçalarının oluşumunda
genç dağ kuşaklara geçişin bizim algılamamıza mükemmel bir laboratuardır. Doğu
Akdeniz’in oluşumu büyük çoğunlukla Arap-Afrika levhası ve Avrasya levhası göreceli
hareketi ile baskılanmıştır. Bu iki blok Tetis Okyanusunun güney kolunu kapanmasını ve
aralarında da Alpin kuşağını meydana getirerek Kretase sonundan beri kapanmaktadırlar.
Kıbrıs Yayı ve Girit Yayı Afrika ve Ege/Anadolu levhaları arasında yakınsayan kısımlarını
oluşturmaktadırlar. Alpin bindirme önünün zonundaki güney sınırı doğu Türkiye’de Torou
Dağları boyunca Arap platformunun kuzeyinde yüzlek vermektedir. Dünyanın petrol ve gaz
potansiyelinin %60’ten fazlası Ortadoğu (Doğu Akdeniz’de dahil), Hazar ve Karadeniz
bölgelerindedir (Şekil 1). Bu bölgeler kapanan Tetis Okyanusun kuzey ve güney kanatlarını
meydana getirmektedirler. Bu bağlamda, Doğu Akdeniz ve Orta Doğunun büyük bölümü
Pangaea’nın yaklaşık 200 milyon yıl öncesi parçalanmasından beri Tetis Okyanusunun güney
bölümünü meydana getirmektedir. Bu nedenle biz levha tektoniği ve jeodinamik evrimi
içeriğinde bu bölgenin hidrokarbon irdelemeliyiz.